Veiligheid kent kenmerken van: 'vrij van gevaar', 'zonder risico', en 'beschermd tegen gevaar'.Maar zonder gevaar, zonder risico, beschermd tegen gevaar, is utopie. 'Welkom in Utopia', zong Frank Boeijen jaren terug al. Waar gewerkt wordt zullen altijd risico's zijn. Die denkt dat het niet zo is, die kan beter onder die steen vandaan komen.
Een andere definitie:
Veiligheid is de mate van afwezigheid van potentiële oorzaken van een gevaarlijke situatie of de mate van aanwezigheid van beschermende maatregelen tegen deze potentiële oorzaken. Veiligheid is een relatief begrip, aangezien niets onder alle omstandigheden volledig zonder gevaar is
Dat klinkt al een stuk beter: potentiële oorzaken wegnemen of extra barrières aanbrengen. Dat geeft al aan (- mate van afwezigheid -) dat niets zonder volledig gevaar is.
Veiligheid heeft bij velen - vaak managers - de associatie 'lastig', 'onnodig', 'watjes'. Moet dat nou allemaal? Het remt de drive, het kost tijd en geld (wordt gedacht) en levert het eigenlijk wel wat op?
Als dingen werken zoals bedoeld gaat er niets fout en als het fout gaat komt de vraag waar het was. Je kunt het niet gauw goed doen.
Waar we, in mijn beleving, met ARBO-professionals naar op zoek zijn is
Bescherming tegen gevaar dat letsel, aandoening of dood veroorzaakt.
Dáár willen we de risico's zo klein mogelijk voor maken, al het andere zouden we bij de vakman moeten laten. Die is namelijk ook 'vakman' voor het beheersen van de risico's die hij of zij loopt. De verantwoordelijkheid en autonomie dient hem/haar daar wel voor gegeven te worden. Geen betutteling dus voor risico's die de vakman zelf kan beheersen. 'Veiligheid van Binnenuit' is dan ook geen veiligheid opgelegd van hoger hand.
Meer mensen brengen meerdere gezichtspunten dus is het belangrijk dat vakmensen de vrijheid en ruimte ervaren om oordeelvrij vragen te stellen, suggesties te maken en te overleggen met collega's en met ARBO-professionals, dus in een omgeving waar vertrouwen bestaat. Het creëren van een werkomgeving waar vertrouwen ontstaat is het werk van managers.
Werken met risico's (i.p.v. veilig werken) is ook realistischer. Misschien
Dekt 'risicokunde' de lading daarom beter?
We weten dus dat 'zonder gevaar, zonder risico's een utopie is. Door het werken met risico's kijken we naar de kans dat een ongewenst effect teweegbrengt. Wat het negatieve effect zou kunnen zijn, en nemen daar passende maatregelen op, zodanig dat, óf de kans aanzienlijk kleiner wordt, óf dat het effect minder ernstig zal zijn. Of beide. In 'Risicoflectie' van Carsten Busch komt ook het alternatieve driefactormodel aan de orde om naar risico's te kijken: welke waarde, bedreiging of kwetsbaarheid is 'at stake'. Ook dat is een manier om risico's te beoordelen en zo nodig dus oorzaken wegnemen of extra barrières aanbrengen.
Ik stel voor dat we het daarom, als we vinden dat iets 'veilig' moet gebeuren, het daarom hebben over hoe we de risico's kunnen verkleinen in plaats van roepen 'goed opletten jongens, want het moet wel veilig gebeuren'. Dat is betuttelend en voegt nauwelijks iets toe.
Samenvattend: Risico's beheersen in plaats van veilig werken gebeurt door de vakman in een cultuur van vertrouwen, dus waar hij of zij aangemoedigd wordt om ongestraft vragen te stellen en waar voorstellen gedaan kunnen worden. Bij grote risico's speelt de ARBO-professional een belangrijke rol om risico's te beheersen maar niet om risicoloos veilig te werken. Dat blijft een utopie.
Comentários